Trung mới cập nhật Quốc và một mô hình đang “nguy kịch”.

Nền kinh tế Trung Quốc đang gặp những thách thức to lớn

Năm ngoái, Brazil gần như không tăng trưởng mấy và đối mặt với nhiều cuộc biểu tình lớn ở các thị thành. Nền kinh tế Nam Phi tăng trưởng “èo uột” với giá cả hàng hóa giảm nghiêm trọng và các cuộc nổi loạn đẫm máu của người lao động, đặc biệt là công nhân mỏ.

Nước này đang chịu bong bóng bất động sản và tín dụng, kết hợp với tình trạng cầu hàng hóa suy giảm ở các thị trường xuất khẩu phương Tây.

Và khi Trung Quốc “ngấm” bài học về hậu quả của năng lực dư, để thị trường định hướng nền kinh tế đồng thời học hỏi các phương pháp điều hành hệ thống kinh tế thị trường của phương Tây thì hai mô hình kinh tế trên có thể được dung hòa.

Một số nhà quan sát ở phương Tây, cốt tử là những nhân vật có tư tưởng cánh hữu, đang “rêu rao” về “sự kết thúc của mô hình Trung Quốc”.

Nhưng nhiệm vụ cải cách không hề đơn giản và dưới đây là một số thực tại mà kinh tế Trung Quốc hiện đang đối mặt: Nhưng xét cho cùng, vấn đề chính mà “mô hình Trung Quốc” gặp phải có nhẽ là vấn đề sau: Con người (sự quản lý). Theo tác giả Michael Moran trên trang Globalpost, trên khắp thế giới, các nhà nước thuộc nhóm các nền kinh tế mới nối BRICS gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi đều đang đối mặt với tình trạng tăng trưởng suy giảm, ở một số nước còn suy giảm mạnh.

Còn bản thân Trung Quốc, câu chuyện về mô hình kinh tế tư bản định hướng nhà nước với kết quả là tốc độ tăng trưởng 2 con số trong nhiều năm qua nghe đâu sắp đến hồi kết. Nếu trong những năm tới, các nhà làm chính sách Trung Quốc tụ hợp vào cách tân thị trường thì cuộc tranh cãi về sự dị biệt giữa mô hình kinh tế Trung Quốc và phương Tây sẽ kết thúc.

Tốc độ tăng trưởng suy giảm cũng đủ khiến các nhà lãnh đạo Trung Quốc lo ngại và thông báo về một “gói kích thích nhỏ” vào trung tuần tháng Bảy vừa qua, nhằm tới các doanh nghiệp nhỏ và một số ngành chiến lược như đường sắt và các ngành công nghiệp xuất khẩu. Các thị trường chứng khoán ở Thượng Hải và Hồng Kông trong năm qua đã sang trọng một năm tồi tệ nhất thập kỷ do các nhà chính sách dùng mọi biện pháp để ngăn giá bất động sản tiếp tục tăng, kích thích khu vực sản xuất và đổ thêm tiền đầu tư cho các doanh nghiệp nhà nước.

Điều đó thực ra là bất nghĩa. Tuy nhiên, vẫn còn sớm để đưa ra kết luận về “cái chết” của mô hình này

Nói tóm lại, thời khắc này, nền kinh tế “siêu nhân” của Trung Quốc như đang ở vào giai đoạn “hấp hối”. Andrew Gilholm, nhà phân tách hàng đầu về châu Á, đã từng nói rằng giờ cuộc tranh cãi không nên về chủ đề liệu nền kinh tế Trung Quốc có sụp đổ hay không mà là về vấn đề chính quyền Trung Quốc cần phải làm gì sau những dấu hiệu “ốm yếu” vừa qua.

Trong khi đó, Ấn Độ, nhà nước một thời “khoe khoang” rằng nước này sẽ quyết đuổi kịp Trung Quốc trong thập kỷ này, sẽ trở thành quốc gia may mắn nếu đạt được tốc độ tăng trưởng kinh tế khoảng 5% - một mức tăng trưởng thực ra là quá thấp để nước này có thể đổi thay được cuộc sống nghèo khổ của hơn 1 tỷ dân.

Tóm lại, mô hình kinh tế Trung Quốc đang gặp các rắc rối đích thực và chúng đang được miêu tả không chỉ ở nước này mà còn ở các nhà nước có mô hình hao hao như Nga và Brazil. Thượng Hải – một thành phố biểu tượng cho sự thành công của nền kinh tế Trung Quốc.

Nga, quốc gia với nạn tham nhũng tràn lan và có nền kinh tế lệ thuộc vào giá dầu mỏ, chỉ đạt tốc độ tăng trưởng hơn 1% trong quí II năm nay và triển vọng cũng không mấy sáng sủa.

Không chỉ có vậy, Trung Quốc chịu sức ép ngày càng tăng về vấn đề cải thiện điều kiện sống trong nước. Trên thực tại, hệ thống đó đã dẫn tới tình trạng năng lực thừa và bong bóng bất động sản có thể gây ác hại tới nền kinh tế toàn cầu giống như bong bóng bất động sản ở Mỹ vào năm 2008.

Theo các bài báo kinh tế viết về chủ đề “sự chấm dứt của mô hình Trung Quốc”, “người khổng lồ” này sẽ đạt mức tăng trưởng khoảng 7,5% trong năm nay – mức tăng trưởng thấp so với tốc độ 2 con số trong những thập kỷ vừa qua, nhưng đó là qui luật bởi lẽ không nền kinh tế nào duy trì được mức tăng trưởng đó mãi mãi. Tuy nhiên, hệ thống đó cũng nuôi dưỡng nạn tham nhũng và thúc đẩy chính phủ tới việc đầu tư cho các lĩnh vực đáng lẽ nên “khai tử” hoặc nên thu nhỏ bớt.

Ở một góc cạnh nào đó, rủi ro có thể không cao với nền kinh tế trong đó sinh sản phải theo hạn ngạch (quota), hệ thống luật pháp về sở hữu tư nhân không rõ ràng, tình trạng thị thành hóa tràn lan và một bộ máy chính quyền quản lý như người bảo trợ cho hàng nghìn doanh nghiệp nhà nước và tư nhân kém hiệu quả.

Lê Dung.