Quốc gia không cần can thiệp vào quá trình kiểm định này, mà chỉ công nhận giá trị của các tổ chức kiểm định nghề, và đưa ra các chính sách tài chính đối với người học và nhà trường
Phải chăng sự gắn kết giữa nhà trường và doanh nghiệp hoàn toàn phụ thuộc vào lòng tốt và tinh thần về trách nhiệm từng lớp của các doanh nghiệp? Nếu vậy, chừng nào "lòng tốt" và "trách nhiệm" ấy chưa nảy sinh thì việc sinh viên "ra trường để thất nghiệp" vẫn sẽ là điều hiển nhiên.
Không hề cường điệu, bức biếm họa đó nhằm minh họa cho một thực trạng của giáo dục đại học Việt Nam hiện nay. Ưng chuẩn hệ thống chính sách và môi trường pháp lý, vai trò của quốc gia luôn hiện diện.
Sinh viên đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh đang thực nghiệm, nghiên cứu trong phòng thí điểm.
Tình trạng cử nhân phải đi làm những công việc không cần bằng cấp như lễ tân, tiếp thị, hoặc bảo vệ không hiếm, kể cả đối với sinh viên tốt nghiệp những trường tốp trên. Chính vì nhà nước đã tạo ra được một môi trường, nơi sản phẩm trí óc của các nhà khoa học được bảo vệ chặt chẽ, nên các nhà khoa học hoàn toàn yên tâm nghiên cứu và phổ biến các ý tưởng sáng tạo của mình rộng rãi đến công chúng.
Phải chăng sự gắn kết giữa nhà trường và doanh nghiệp còn lỏng lẻo là do vòng xoắn hiện còn thiếu một nức thứ ba: vai trò của nhà nước? Nếu các doanh nghiệp không thắm thiết với các trường vì họ không được lợi từ mối quan hệ này, thì liệu nhà nước đã có chính sách gì để khuyến khích sự gắn kết ấy ? quốc gia có vai trò ra sao trong khi tuyệt đại đa số giảng viên các trường đại học ở ta không say sưa nghiên cứu khoa học; khi tình trạng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ còn tràn lan trên mọi lĩnh vực; khi bằng cấp thật, chất lượng dỏm nghe đâu càng ngày càng trầm trọng vì số trường đại học mở ra thì nhiều nhưng chưa có một hệ thống kiểm định hoàn chỉnh? Vâng, có lẽ điều cần làm để giải quyết tình trạng hiện thời không phải là tiếp nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kết liên với doanh nghiệp, hoặc kêu gọi tương trợ quá trình đào tạo của các trường để chứng tỏ trách nhiệm xã hội.
Nhưng làm thế nào để giải quyết tình trạng này? Câu đáp dường như đã có sẵn, đó là sự liên kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp và nhà trường trong quá trình đào tạo.
Nhưng mối quan hệ thuận lợi giữa nhà trường và doanh nghiệp tại các nước phát triển không thiên nhiên mà có. Cùng đó, nhà nghiên cứu, nhà trường và doanh nghiệp càng mong muốn có nhiều người biết đến và vận dụng các ý tưởng và giải pháp của mình để sinh lợi. Hội nghề là nơi xác định các tiêu chuẩn năng lực cần có và nội dung của các kỳ thi cấp chứng chỉ hành nghề của một người bắt đầu bước chân vào một ngành nghề chuyên nghiệp nào đó.
Chính vì quốc gia đã tạo ra được một môi trường, nơi sản phẩm trí tuệ của các nhà khoa học được bảo vệ chặt chẽ, nên các nhà khoa học hoàn toàn yên tâm nghiên cứu và phổ thông các ý tưởng sáng tạo của mình rộng rãi đến công chúng. Thông qua kiểm định nghề nghiệp, nội dung chương trình đào tạo của các trường sẽ thẳng thớm được đánh giá về mức độ cập nhật và hạp với thị trường, nhằm tránh tình trạng sinh viên ra trường nhưng không có những kỹ năng nghề cấp thiết.
Phê chuẩn hệ thống chính sách và môi trường pháp lý, vai trò của quốc gia luôn hiện diện. Đòi hỏi lúc này là nhanh chóng xây dựng một vài chính sách vĩ mô tác động vào mối liên kết nói trên, chả hạn như chính sách về kiểm định nghề.
Nhưng ngay cả trong việc này thì nhiều doanh nghiệp cũng không thật sự nao nức, vì cho rằng các sinh viên tập sự chỉ làm vướng chân chứ không đóng góp được gì. Ngay cả trong việc tập sự - một đề nghị thắt của quá trình đào tạo - nhiều trường cũng phó mặc sinh viên tự đi liên quan, miễn là có sự xác nhận của doanh nghiệp như một thủ tục ép, rồi sau đó làm một ít mang tính hình thức, vậy là xong.
Hằng năm rất nhiều sinh viên ra trường chưa đáp ứng được nhu cầu thực tiễn. Ở Mỹ, các hội nghề có một vai trò rất quan yếu trong quá trình đào tạo của các trường đại học. Còn nhà trường thì sao? Câu trả lời là thiếu đượm đà
Song, làm thế nào để xác lập và duy trì có hiệu quả sự kết liên ấy? Trong những năm gần đây, dù rằng hồ hết các trường đại học đều có tinh thần về vấn đề này và đã có những cố gắng lớn nhỏ khác nhau để tạo ra mối kết liên với các doanh nghiệp, nhưng kết quả đạt được còn rất hạn chế. Nói cách khác, các doanh nghiệp không đặm đà bắt tay với các trường, đơn giản là vì họ không thấy bổ ích lợi gì trong việc cộng tác này.
Không kể đến một vài nhân sự trong khối doanh nghiệp có dự giảng dạy ở các trường dưới góc độ quan hệ cá nhân chủ nghĩa, sự tham dự của doanh nghiệp đối với quá trình đào tạo tại các trường bây giờ nếu có thường chỉ dừng lại ở khâu nhận sinh viên vào tập sự. Ảnh: TRẦN HẢI Cái khó bó cái khôn "Tốt nghiệp. Thật vậy, ở các khu vực này, sự kết liên chặt đẹp giữa các trường đại học và doanh nghiệp được xem là một điều kiện bảo đảm cho sự tồn tại và phát triển của cả hai phía trong nền kinh tế cạnh tranh toàn cầu hiện tại.
Tại các nước này, các trường đại học - nhất là các trường có uy tín cao - song song cũng là những trung tâm sáng tạo với những phát minh sáng chế quan yếu, nơi tụ họp những anh tài lớn và hàng ngũ nghiên cứu chuyên nghiệp, được nhà nước đầu tư đáng kể về phòng thí nghiệm, trang thiết bị hiện đại để thực hiện những công trình nghiên cứu có tầm cỡ.
VŨ THỊ PHƯƠNG ANH. Những tiêu chuẩn này đồng thời cũng được đưa vào bộ tiêu chuẩn kiểm định chương trình đào tạo (còn gọi là kiểm định nghề nghiệp, tỉ dụ như tiêu chuẩn của ABET) để đánh giá chất lượng đào tạo của các trường. Đó chính là mô hình "vòng xoắn ba" (triple helix) gồm nhà trường - doanh nghiệp -nhà nướcmà các tài liệu về nghiên cứu của phương Tây thường hay đề cập đến.
Giải pháp cho Việt Nam Kinh nghiệm của các nước phát triển về "vòng xoắn ba" khiến chúng ta không khỏi thắc mắc. Nếu không thì hàng năm, số lượng sinh viên tốt nghiệp xong để tham gia vào lực lượng thất nghiệp chẳng những không giảm mà có thể còn cao hơn. Thất nghiệp", đó là tựa của một bức biếm họa cười ra nước mắt được đăng báo gần đây. Sinh viên tốt nghiệp để rồi thất nghiệp vì thiếu kỹ năng; doanh nghiệp tuyển nhân sự phải bỏ thêm hoài đào tạo trước khi dùng là sự vung phí khó có thể ưng ý.
Tận dụng nguồn lực này để giải quyết những vấn đề riêng lẻ qua những hiệp đồng khoa học công nghệ chắc chắn sẽ mang lại lợi. Kinh tế cao hơn so với việc từng doanh nghiệp tự đầu tư - dĩ nhiên là trừ những doanh nghiệp lớn, có sẵn bộ phận nghiên cứu và phát triển.
Một tỉ dụ rõ ràng là vấn đề sở hữu trí tuệ. Theo số liệu điều tra của Tổng cục Thống kê, tính đến thời điểm 1-10-2012, trong số gần một triệu người thất nghiệp tại Việt Nam có đến suýt soát 18% trình độ cao đẳng và đại học (cao đẳng 5,6%, đại học trở lên 11,3%).
Một góc cạnh khác là vấn đề kiểm định nghề nghiệp và cấp chứng chỉ hành nghề.
"Vòng xoắn ba" Kinh nghiệm của các nước công nghiệp phát triển có thể sẽ gợi mở cho chúng ta một đôi ý tưởng. Đó chính là mô hình "vòng xoắn ba" (triple helix) gồm nhà trường - doanh nghiệp - nhà nước.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét