Phải viết những gì mình thuộc nó như hiểu chính bản thân mình vậy
Đó là tấm lòng, là sự biết ơn với những cống hiến hy sinh của bao người con Việt Bắc cho cuộc kháng chiến phóng thích dân tộc. Họ tự làm bận rộn bản thân không phải để được nức danh, hay ghi danh vào lịch sử văn chương nước nhà.
Những tác phẩm của chị dù viết ở thời điểm chiến tranh hay hòa bình vẫn nguyên giá trị với cuộc sống bữa nay. Gợi hồi ức về một thời kỳ chiến tranh chống đế quốc Mỹ khôn cùng ác liệt, những mất mát đau khổ và những hy sinh âm thầm của những nữ y sĩ, thầy thuốc, đội ngũ những đội viên mặc áo trắng dũng mãnh cứu người trong bom đạn nhưng cũng thật dịu dàng khiêm nhường tựa những bông huệ trắng tỏa hương trong phút chốc bình yên và lãng mạn.
Hơn nửa thế kỷ cầm bút viết văn chỉ với tâm thế như một nhu cầu sống, bên cạnh nghề y cao quý mà cũng không kém phần nặng nhọc, Vi Thị Kim Bình đã làm nên tên tuổi của mình ngay từ tác phẩm đầu tay với đầu đề "Đặt tên".
Từ bố cục tác phẩm, đến ngôn ngữ được tiết chế tối đa, từng chi tiết đều được lựa chọn kỹ và tinh tế, tác phẩm đã mang đến cho bạn đọc cảm xúc sinh động và ấm áp.
Ký ức về ân nhân, một thiếu nữ Tày xinh đẹp đã vượt qua rào cản luật tục, vượt qua gian khổ ác liệt để cứu sống mình khi bị thương nặng, và sau này người con gái ấy đã gan dạ hy sinh trong chiến dịch biên cương năm 1950. Dù đó là những người mẹ, người vợ, người chị hay nhân tình họ luôn biết vượt lên cảnh ngộ, sống nhịn nhường, vị tha nhiều khi bằng lòng cả những hy sinh thiệt thòi dành những gì tốt đẹp nhất cho cuộc đời.
Lối viết giản dị bộc lộ xúc cảm thương xót thắm thiết của một cây bút nữ khi mới vào tuổi đôi mươi. Có thể nói, đó chính là những bông huệ trắng ngày nào nay vẫn tỏa thơm, một hương thơm bình dị khiêm nhượng gợi niềm yêu mến và kính trọng trong lòng độc giả hôm nay.
Bởi như chúng ta đều biết một nguyên lý tuy không còn mới, đó là hồ hết các tác phẩm văn học đều được viết ra từ trí tưởng tượng và hư cấu.
Đọc những tác phẩm của chị có thể nhận rõ những nhân vật và đời sống của họ được tác giả biểu hiện trên trang sách rất nhuyễn và gần gụi như con người bên ngoài cuộc thế. Nhưng với nhà văn Vi Thị Kim Bình có thể khẳng định, chị là cánh chim đầu đàn của làng văn nữ các dân tộc thiểu số Việt Nam, là nhà văn nữ dân tộc thiểu số trước hết viết văn xuôi ở Việt Nam.
Chị đã đến với đời sống văn chương bằng một diện mạo bình dị và khiêm nhường, không kiểu cách, không pha trộn, không chạy theo những khuynh hướng hình thức lạ. Câu chuyện về một cặp vợ chồng trẻ tràn trề hạnh phúc bên đứa con mới sinh.
Có thể nói, đó là tác phẩm được viết lên bằng những câu thơ văn xuôi, bằng sự trải nghiệm của người trong cuộc, bằng tấm lòng của nghệ sĩ được gửi gắm trong từng chi tiết bình dị và tài giỏi. Thủy chung với cách viết giản dị như chính cuộc sống, nhà văn hướng cho người đọc tình xót thương giữa con người với con người, và niềm tin vào thế cục.
Cũng chính truyện ngắn này, tác giả Vi Thị Kim Bình đã ghi tên mình vào dòng văn chương Việt Nam hiện đại. Chị đã ghi danh vào dòng văn chương Việt Nam đương đại như một lẽ thiên nhiên, và là cây bút nữ trước hết của dân tộc thiểu số đặt tên mình bên cạnh những nhà văn chuyên nghiệp của cả nước.
Đọc mà như không thấy tác giả, chỉ nhân ái vật với những cảnh huống truyện khiến cho người đọc như được cùng sống, cùng đau khổ, thương xót và nhận về mình tình thương và thông cảm. Với 49 tác phẩm truyện ngắn và ký trong tập văn tuyển của nhà văn Vi Thị Kim Bình, người đọc có thể nhận thấy hồ hết những tác phẩm đều viết về người phụ nữ, trong đó đa số là những người nữ giới dân tộc thực chất dịu dàng, mộc mạc, giản dị, dù mỗi thế cục cảnh ngộ khác nhau, mệnh xấu số, khổ cực mỗi người một vẻ.
Đi tiếp trên con đường sáng tác nhọc nhằn, chị đã gặt hái thêm những thành công mới. Có nhẽ đây chính là động lực đã tiếp sức cho một cây bút nữ trẻ là người dân tộc thiểu số vững bước trên con đường sáng tạo. Hư cấu mà đọc như chuyện có thật - đó chính là nhân kiệt của nhà văn. Cái tên truyện ngắn ấy đã vận vào cuộc đời tác giả.
Viết là để sống, để bày tỏ, đối diện với ta, với cặp song sinh tốt, xấu vốn dĩ trong bản tính người để tự hoàn thiện và khám phá không chút mỏi mệt. Một cây bút khiêm nhường đáng kính trọng. Viết văn chẳng thể vay xúc cảm, không thể thiếu vốn sống để có thể hy vọng tạo thành tác nhân phẩm trị.
"Đặt tên" đã được viết ra bằng trái tim, bằng xúc cảm của một thiếu nữ dân tộc. Những cuộc rượt đuổi từng con chữ, từng chủ đề sáng tạo thầm lặng mà quyết liệt với hy vọng một thành công mới đang sắp hình thành đã nuôi dưỡng niềm đam mê như một thứ đạo. Hiệu ứng tích cực này chính là thành quả của sáng tạo văn học. Liệu có phải giới hạn tuấn kiệt, hay quỹ thời gian còn để hoài phí, vốn sống hời hợt? Không biết nữa? Có lẽ người viết văn ai cũng vướng phải những băn khoăn muôn đời.
Nhưng bít tất đều đồng tâm từ tình cảm rét mướt, từ sự ngợi ca tình xót thương con người, từ thèm khát vươn lên làm một con người tử tế tả trên từng trang viết với văn pháp dung dị, tinh tế. Cũng như bao lứa đôi họ tìm một cái tên đặt cho con, một bé gái xinh đẹp được sinh ra trong những năm đầu tiên miền bắc vừa ngưng tiếng bom đạn của thực dân Pháp. So với "Đặt tên", "Những bông huệ trắng" đã có một bước tiến về nghệ thuật.
Truyện ngắn "Đặt tên" in trên Tạp chí Văn nghệ Việt Bắc năm 1962, liền đó tác phẩm đã được trao giải khuyến khích. Đơn giản vậy thôi nhưng cũng đã trở thành nguyên cớ cho một câu chuyện cảm động được tác giả khéo léo kiến lập qua tâm tình của người chồng nguyên là anh lính Cụ Hồ.
Từ những truyện ngắn "Ánh đuốc bên bờ suối", "Mối ngành ngọn muộn mằn", hay "Khanh", "Niềm vui", "Người bệnh là cô gái xa lạ" và nhiều truyện ngắn khác đều thấy rất rõ sự uyển chuyển linh hoạt trong cách viết của tác giả. Mỗi truyện ngắn là một công cuộc sáng tạo mới, xúc cảm mới với nhân vật hoàn toàn khác, căn số khác.
Họ chung thành với mục đích bằng ý chí nghị lực đáng nể trọng. Vì như thế cái giả sẽ lộ mặt, phơi bày sự hờ hững. Vào cửa văn học sao mà khó, cứ như tự nâng mình khỏi mặt đất vậy. Giá trị đó là ở trong mỗi trang viết in đậm dấu ấn lịch sử của tổ quốc, trong tâm thế của một thế hệ từng sống qua những thời đoạn sôi động và gian khổ nhất của cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ, và những ngày đầu xây đắp hòa bình của cả dân tộc.
Đối với những người cầm bút chuyên nghiệp thời khắc đó chủ đề này là không mới, nhưng với một cây bút nữ đầu tiên của người dân tộc thiểu số là hoàn toàn mới mẻ và đáng ghi nhận công đầu. Vi Thị Kim Bình là một nhà văn như thế. CAO DUY SƠN.
Tinh thần đó đã được nhà văn Vi Thị Kim Bình khuôn lại trong những mệnh cụ thể, hoàn cảnh và không gian cụ thể trong những truyện ngắn và bút ký tuy nhỏ bé và giới hạn nhưng vẫn có sức suýt nữa sự liên tưởng, tạo xúc cảm lãng mạn và ấm áp.
Bởi tác phẩm mình sáng tạo tuồng như vẫn chưa đến nơi đến chốn, còn thiếu một gì đó, một gì đó lại rất mơ hồ? Có người thối chí bỏ cuộc, có người quyết tâm đeo đuổi. Cái tên của một loài hoa rừng mộc mạc giản dị nhưng ý nghĩa thật lớn lao. Đánh giá và kết luận thành quả sáng tác một đời của tác giả là công việc không dễ.
Những đóng góp của Vi Thị Kim Bình với nền văn chương hiện đại Việt Nam là rất đáng ghi nhận. Nó ám ảnh và khuấy động khiến người cầm bút nhiều khi không khỏi hụt hơi, có khi nản và hoang mang nữa. Vậy mà truyện ngắn này chỉ một đêm đã được tác giả hoàn thành. Năm 1968, truyện ngắn "Những bông huệ trắng" của chị đã được trao giải khuyến khích của Báo Văn nghệ Hội nhà văn Việt Nam.
Vi Thị Kim Bình là thế. Trong hoàn cảnh lúc bấy giờ sách đọc còn hiếm, tự thân loay hoay không ai chỉ bảo kèm cặp có thể tưởng tượng khó khăn đối với người viết như thế nào. Thấy được rõ đóng góp của một cây bút nữ dân tộc với tư duy sáng tạo mới của thế hệ trẻ trong thời kỳ đầu hòa bình và xây dựng chủ nghĩa từng lớp ở miền bắc.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét